De Franse president Macron maakt zich in zijn verkiezingscampagne hard voor het terughalen van de medicijnproductie naar Frankrijk. De Britse premier Johnson heeft ook door dat medicijnen geopolitiek interessant zijn en doet zijn best zoveel mogelijk producenten te interesseren voor vestiging in het VK.
De prijzen voor grondstoffen van geneesmiddelen stijgen hard. Daarbij wordt als oorzaak gewezen op de grote vraag naar coronavaccins. Vaccins die dezelfde grondstoffen en verpakkingsmaterialen nodig hebben als andere medicijnen. Het vaccineren van mensen tegen het coronavirus leidt tot schaarste, waardoor prijzen stijgen.
Deze verklaring is maar een deel van het plaatje. De problemen in de medicijnketen hebben een lange voorgeschiedenis. Jarenlang hebben overheden de nadruk gelegd op betaalbaarheid van geneesmiddelen. Daardoor ligt de prijs van veel medicijnen op hetzelfde niveau als een coffee-to-go.
Made in China
Dat kan omdat veel productie afgelopen decennia is verhuisd naar landen waar de arbeids- en productiekosten een stuk lager liggen. Het is niet voor niets dat op veel belangrijke grondstoffen voor geneesmiddelen stempels staan als ‘Made in China’ en ‘Product of India.’ Dat wordt nu ook gevoeld: productie van medicijnen en grondstoffen zit grotendeels in Azië. Tijdens de coronacrisis hebben we ervaren dat dit kan leiden tot beperking van leveringen.
Strategische autonomie
Om hier wat aan te doen zet de Europese Commissie zich afgelopen tijd in voor meer ‘strategische autonomie.’ Het betekent zoveel als: we moeten als Europa minder afhankelijk worden van landen buiten de EU. Dat geldt niet alleen voor medicijnen, maar ook voor tal van andere producten die we nauwelijks meer maken in Europa. Dit werd pijnlijk duidelijk tijdens het hoogtepunt van de pandemie, toen er grote tekorten aan medicijnen dreigde.
Vestigingsklimaat
Nederland had de afgelopen jaren de wind in de rug. Bedrijven als MSD, Gilead/Kite, Janssen en BMS deden grote investeringen in nieuwe productielocaties voor onder andere levensreddende celtherapieën. Dat komt doordat we in Nederland alles in huis hebben voor een bloeiende geneesmiddelensector. De komst van medicijnautoriteit EMA naar Amsterdam gaf dat nog extra glans..
Om onze positie in de wereld verder te versterken, is het nodig dat het vestigingsklimaat goed blijft. Dus geen gejojo of zigzag-beleid, maar voorspelbaarheid. De aangekondigde btw-verlaging voor innovatieve behandelingen, zoals cel- en gentherapieën, is een stap in de goede richting.
Ontwikkeling en productie dichter bij huis halen heeft veel voordelen. Minder kwetsbare distributielijnen, minder wisselkoersgevoeligheid en betere controle door overheden op het productieproces, en bovenal minder gevoeligheid voor verstoringen in de rest van de wereld.
Met dank aan: Gerard Schouw is directeur van Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen